Woensdag 28 mei: Srebrenica
De dag begon met het ontbijt tussen 07:00 uur en 08:00 uur. Vooraf wilde de groep nog wat zaken bespreken die betrekking hadden op de 2 festivaldagen. Een ieder kon even zijn zegje doen, waarna we afgesproken hebben om met dezelfde mindset van dinsdag (2e dag festival) door te gaan!
Het grootste verschil tussen die 2 dagen was goed zichtbaar: Betere communicatie, goede aansturing, goede taakverdeling en voor iedereen een helder beeld wat er van hem/ haar werd verwacht.
Na het ontbijt stapten we in de bus om naar Srebrenica te gaan.
Onderweg stopten we voor een sanitaire stop.
We vervolgden onze weg en kwamen rond 11:45 uur aan bij het Dutchbat hoofdkwartier. Hier konden we eerst genieten van een lunch alvorens we het museum in gingen.
De val van Srebrenica.
āDe val van Srebrenica en de genocide die daarop volgde, vormen een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van de Bosnische oorlog. De rol van Dutchbat-III en de gebrekkige steun die zij kregen, zijn onderwerp van veel discussie en controverse, en de gebeurtenissen hebben een diepe impact gehad op zowel de slachtoffers als de Nederlandse militairen die in Srebrenica diendenā.
Door de aanwezigheid van andere bezoekers werd er voor gekozen om eerst de āfilm: een week in juli 1995ā te bekijken. Daar werden heftige beelden getoond gedurende de val van Srebrenica.
Na de film kregen we een uitleg van onze gids die ons, middels een kaart, vertelde hoe de enclave Srebrenica uiteindelijk gevallen is. Door de omsingeling van de Servische BosniĆ«rs en de inname van de OPās die in de omringende gebieden lagen.Ā Ook gaf ze een uitleg over de functie van het hoofdkwartier, dat diende als āsafe houseā.
Vervolgens kreeg iedereen even de tijd om het hoofdkwartier te bekijken. Het hoofdkwartier is nu een museum waar allerlei fotoās hangen en videobeelden worden getoond.
We verlieten het museum en liepen naar de grote loods. Hedendaags dient deze loods als expositie ruimte. De ruimte was even tijdelijk niet beschikbaar, omdat er een filmopname was. De gids besloot om ons mee te nemen naar een ander gedeelte van de loods. Daar vertelde ze nog wat meer details. Onder andere over het scheiden van de mannen van de vrouwen/ kinderen en gewonden. Ook gaf ze aan hoe de Bosnische Serviƫrs hinderlagen en misleidende actie bedachten. O.a. door het gebruik van VN kleding dat was afgenomen van de Dutchbatters.
Daarna liepen we naar de expositie ruimte waar het verhaal verteld werd over de vluchtroute (Walk of death) die vele Bosnische mannen liepen. De route die de mannen liepen naar veilig gebied, de stad Tuzla, was een route van 100km. Dwars door de bergen en over oneffen terrein.
1/3 van de 15.000 mannen haalde dit gebied uiteindelijk. De rest sneuvelde onderweg. Als symbool voor deze slachtoffers ligt er een glazen plaat met 100 originele schoenen, ter nagedachtenis aan deze tocht.
Toen we de fabriek verlieten, liepen we naar het herdenkings-begraafplaatscomplex in Srebrenica dat is opgericht ter ere van de slachtoffers van het bloedbad in 1995. Hier liggen meer dan 6000 slachtoffers. Jaarlijks worden er nog mensen begraven die geĆÆdentificeerd zijn. We stonden stil bij alle gevallen slachtoffers. De familienamen staan allemaal op de stenen platen gegraveerd.
Sommige van de slachtoffers waren nog geen 12 jaar oud!
Rond 15:00uur lieten we Srebrenica achter ons en reden we terug richting Vila Palma.
18:45 uur kwamen we aan bij het hotel. We aten een hamburger met patat. Daarna had iedereen even tijd voor zichzelf.
Om 21:15 uur hebben een evaluatie gehouden over de tour naar Srebrenica. De groep kon persoonlijk aangeven hoe ze het hadden ervaren en met welk gevoel ze terugkijken. In het kort gezegd vond iedereen het indrukwekkend en bijna niet te bevatten. Voor sommigen was het ook een besef moment. Het was bijna niet te bevatten wat zich daar destijds heeft afgespeeld.
Na de evaluatie volgde een gedenkmoment. 1,5 jaar geleden heeft de stichting een dierbare verloren. Om deze en ook andere dierbaren te herdenken en even stil te staan, werden er zowel vanuit Veliko Srce als Vila Palma precies om 22:00 uur vuurpijlen afgestoken. Het verzoek was dat iedereen even 2 minuten stil stond bij het verlies en ook even een moment voor zichzelf had.
Het was indrukwekkend om te zien dat de pijlen van beide kanten de lucht in gingen.
De avond werd afgesloten met het samenzijn.
Morgen dag 3 van het festival. Potoci.
Het klinkt als een indrukwekkende dag die nooit meer vergeten zal worden. Fijn dat de jongeren dit mochten beleven.